Đề tài: giải pháp tài chính nhằm bảo toàn và tăng trưởng quỹ bảo hiểm xã hội tại việt nam
1.
Tính cấp thiết của đề tài
Bảo hiểm
xã hội (BHXH) ở nước ta là một trong những chính sách lớn của Ðảng và Nhà nước
đối với người lao động. Vì vậy, ngay từ những ngày đầu thành lập nước, chế độ
chính sách bảo hiểm xã hội đã được ban hành, từng bước được thực hiện đối với
công nhân viên chức khu vực nhà nước và dần mở rộng ra khu vực ngoài quốc doanh.
Trong quá trình thực hiện, chế độ chính sách về bảo hiểm xã hội không ngừng
được bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với từng thời kỳ phát triển của đất nước nhằm
đảm bảo quyền lợi đối với người lao động.
Quỹ Bảo
hiểm xã hội được hình thành từ sự đóng góp của người sử dụng lao động, người
lao động; lãi từ hoạt động đầu tư tăng trưởng; Nhà nước đóng góp và hỗ trợ.
Trước năm 1995, nguồn thu BHXH rất nhỏ, mọi nhu cầu chi BHXH đều do ngân sách
Nhà nước cấp, không có Quỹ BHXH độc lập. Từ năm 1995 đến nay, cùng với sự ra
đời của hệ thống BHXH Việt Nam
là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Chính phủ, Quỹ BHXH được hình thành, hạch toán
độc lập với ngân sách Nhà nước. Quỹ BHXH để chi trả cho hai chế độ hưu trí và trợ
cấp thường xuyên có 3 đặc điểm cơ bản:
- Chủ sử dụng lao động và
người lao động phải đóng BHXH trong một thời gian dài theo quy định thì người
lao động mới được hưởng các chế độ này.
- Khi đủ điều kiện theo
quy định, người được hưởng các chế độ này lại được hưởng trợ cấp trong một thời
gian dài.
- Số thu trong năm thường
không chi hết trong năm đó, quỹ luôn có số tiền tạm thời nhàn rỗi.
Về thiết
kế Quỹ BHXH dựa trên nguyên tắc sự thụ hưởng trong tương lai phụ thuộc vào
những đóng góp ở hiện tại. Tuy nhiên những biến động khó dự đoán của lãi suất,
lạm phát; bên cạnh đó tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, tuổi thọ ngày càng tăng, tỷ
lệ số người làm việc trên số người không làm việc có xu hướng giảm đã tác động
gây khó khăn cho những tính toán ban đầu và là những thách thức thật sự trong
việc đảm bảo nguồn chi trả của Quỹ BHXH trong tương lai.
Chính vì
vậy mà việc sử dụng nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi của Quỹ BHXH để đầu tư, trước
hết là để đảm bảo giá trị của phần vốn này và hơn nữa là có được phần sinh lời thực tế (sau khi
đã trừ đi lạm phát) sẽ làm tăng quy mô của quỹ BHXH, góp phần cải thiện cho các
khoản trợ cấp BHXH; đồng thời đảm bảo cho các hoạt động của BHXH được tốt hơn cả
trong hiện tại và tương lai.
Là một
nhân viên đang công tác trong ngành BHXH tôi chọn đề tài “Giải pháp tài chính
nhằm bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH tại Việt Nam” làm đề tài tốt nghiệp với hy
vọng sẽ đưa ra những giải pháp để có thể
bảo toàn nguồn quỹ cũng như tối đa hóa hiệu quả đầu tư của nguồn quỹ tạm
thời nhàn rỗi nhằm tăng trưởng quỹ.
2.
Mục đích nghiên cứu
Trên
cơ sở những lý luận về BHXH, quỹ BHXH, về quản lý quỹ đề tài nhận diện được thực
trạng công tác quản lý quỹ BHXH hiện nay ở nước ta để đề xuất các biện pháp để
quản lý và đầu tư quỹ BHXH làm cho quỹ ngày càng tăng trưởng tạo được niềm tin của người tham gia. Đây
chính là nền móng để ngành BHXH nước nhà ngày càng phát triển bền vững góp phần
nâng cao chất lượng an sinh xã hội và đưa đất nước phát triển và hội nhập.
3.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối
tượng: nghiên cứu quá trình quản lý quỹ BHXH
- Phạm
vi nghiên cứu:
Hiện nay Quỹ
BHXH gồm 3 quỹ thành phần. Tuy nhiên, nếu nhìn dưới góc độ cân đối tài chính
theo yếu tố thời gian, Quỹ BHXH được chia ra làm 2 loại: Quỹ ngắn hạn và Quỹ
dài hạn. Trong đó Quỹ ngắn hạn gồm: Quỹ khám chữa bệnh bắt buộc và Quỹ khám
chữa bệnh tự nguyện và một phần của Quỹ Hưu trí và Trợ cấp (với mức đóng góp là
5%) để chi trả cho các chế độ: trợ cấp ốm đau, trợ cấp thai sản, trợ cấp tai
nạn lao động và bệnh nghề nghiệp và chế độ nghỉ dưỡng sức và phục hồi sức khỏe.
Phần còn lại của Quỹ Hưu trí và Trợ cấp (với mức đóng góp là 15%) để chi trả
các chế độ hưu trí và tử tuất được coi là phần Quỹ BHXH dài hạn. Trong phạm vi
đề tài này Quỹ BHXH được đề cập đến là Quỹ hưu trí và trợ cấp dài hạn.
Đề tài
nghiên cứu quá trình quản lý Quỹ BHXH: mô hình quỹ, mô hình tổ chức bộ máy
BHXH, nội dung và phương thức quản lý quỹ, đánh giá thực trạng đầu tư Quỹ.
4.
Phương pháp nghiên cứu
Đề
tài sử dụng phương pháp phân tích - tổng hợp, thống kê và dự đoán để tính toán
tổng số thu và chi của quỹ BHXH để tính toán cân đối quỹ, từ đó đưa ra giải
pháp nhằm bảo toàn và tăng trưởng quỹ.
5.
Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
Dựa
trên những phân tích, đánh giá về thực trạng quản lý và kết quả thực hiện đầu
tư Quỹ BHXH, phân tích những nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả thực hiện thu,
chi và đầu tư Quỹ BHXH. Từ đó đưa ra các
biện pháp mang ý nghĩa thực tiễn để vận dụng vào thực tế nhằm cải thiện tình
hình quản lý và đầu tư tăng trưởng Quỹ BHXH.
6.
Kết cấu luận văn
Ngoài
phần mở đầu, mục lục, danh mục các từ viết tắt, các bảng biểu, tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận văn được chia thành ba chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận chung về BHXH
và nguồn quỹ BHXH.
Chương 2: Thực trạng quản lý nguồn
quỹ BHXH tại Việt Nam .
Chương 3: Giải pháp tài chính nhằm
bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH tại Việt Nam .
Xin
cảm ơn Thầy – PGS.TS Nguyễn Ngọc Định đã tận tình hướng dẫn em thực hiện luận
văn này, và em cũng xin cảm ơn các Thầy, Cô Khoa Tài chính doanh nghiệp đã tận
tình giảng dạy em trong thời gian qua. Do đề tài thuộc lĩnh vực chính sách của
Nhà nước nên mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi thiếu
sót. Kính mong nhận được sự góp ý và chỉ dẫn của quý Thầy, Cô.